Η Γαύδος, ένα μικρό νησί με πληθυσμό 151 κατοίκων (80 μόνιμοι),[1] αποτελεί το νοτιότερο έδαφος της Ελλάδας και της Ευρώπης, σε απόσταση 26 ναυτικών μιλίων (48 χιλιομέτρων) από την Κρήτη. Η ελληνική κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισαν για το σχολικό έτος 2022-2023 τη διακοπή λειτουργίας του δημοτικού σχολείου του νησιού και τη μη ίδρυση σχολικών τάξεων Γυμνασίου.[2] Ως αποτέλεσμα, τρεις μαθητές του νησιού αναγκάζονται να αλλάξουν τόπο κατοικίας, μαζί με τις οικογένειές τους ή μέλη αυτών.
Οι ανωτέρω ενέργειες προσκρούουν στο πνεύμα και το γράμμα του πρωτογενούς (άρθρα 174 ΣΛΕΕ και 14 ΧΘΔ)[3] και του παράγωγου ενωσιακού δικαίου [κανονισμός (ΕΕ) 1303/2013]. Ειδικότερα, το δίκαιο της ΕΕ ορίζει τις νησιωτικές περιοχές ως χρήζουσες ιδιαίτερης προσοχής από την Ένωση, η οποία οφείλει να μεριμνά για τη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών εντός των κρατών μελών.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1.Τι προτίθεται να πράξει ώστε να διασφαλιστεί ότι οι κάτοικοι της Γαύδου θα απολαύουν των δικαιωμάτων τους ισότιμα προς τους υπόλοιπους πολίτες της ΕΕ, ιδιαίτερα το θεμελιώδες δικαίωμα της εκπαίδευσης, η οποία μάλιστα είναι υποχρεωτική μέχρι και την ολοκλήρωση της φοίτησης στο Γυμνάσιο;
2.Τι γενικότερα μέτρα σκοπεύει να λάβει προσεχώς προκειμένου να ενδυναμώσει τις ακριτικές και νησιωτικές περιοχές και να αντιμετωπίσει την πληθυσμιακή τους αφαίμαξη, ιδίως δε την απομάκρυνση των νέων;
[1] https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf
[2] https://www.cnn.gr/ellada/story/324841/gaydos-kleinei-to-dimotiko-sxoleio-oyte-gymnasio-sto-nisi-logo-elleipsis-mathiton
[3] Ήτοι, «Η Ένωση, προκειμένου να προαχθεί η αρμονική ανάπτυξη του συνόλου της, αναπτύσσει και εξακολουθεί τη δράση της με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής της συνοχής. Η Ένωση αποσκοπεί, ιδιαίτερα, στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών και στη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών.Μεταξύ των εν λόγω περιοχών, δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις αγροτικές περιοχές, τις περιοχές που συντελείται βιομηχανική μετάβαση και τις περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι υπερβόρειες περιοχές που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες και οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές.»
Απάντηση της κ. Gabriel εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Σύμφωνα με το άρθρο 165 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)[1], τα κράτη μέλη παραμένουν αρμόδια για την οργάνωση και το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών τους συστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ συμβάλλει στην ανάπτυξη παιδείας υψηλού επιπέδου, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και, αν χρειαστεί, υποστηρίζοντας και συμπληρώνοντας τη δράση τους, σεβόμενη ταυτόχρονα πλήρως την αρμοδιότητά τους για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων, καθώς και την πολιτιστική και γλωσσική τους πολυμορφία. Οι αποφάσεις σχετικά με τον ελάχιστο αριθμό μαθητών για την οργάνωση μαθημάτων και η διαθεσιμότητα εκπαιδευτικών εμπίπτουν στην οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος και, ως εκ τούτου, παραμένουν στον τομέα των κρατών μελών.
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων[2] της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση εικαζόμενης παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων. Το άρθρο 14 αναγνωρίζει ότι κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην πρόσβαση στην συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση, η οποία περιλαμβάνει τη δυνατότητα δωρεάν υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Σύμφωνα με το άρθρο 51 παράγραφος 1 του Χάρτη, οι διατάξεις του εφαρμόζονται στα κράτη μέλη μόνον όταν αυτά εφαρμόζουν το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Βάσει των πληροφοριών που παρέχετε, δεν φαίνεται ότι το θέμα στο οποίο αναφέρεστε σχετίζεται με την εφαρμογή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εναπόκειται στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών αρχών τους, να διασφαλίζουν ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα γίνονται πράγματι σεβαστά και προστατεύονται σύμφωνα με την εθνική τους νομοθεσία και τις διεθνείς τους υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να επιδιωχθεί αποκατάσταση σε εθνικό επίπεδο.
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:12012E/TXT&from=EN
[2] https://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_el.pdf
