Σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση της 1428ης συνεδρίασης της επιτροπής υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης σε επίπεδο αντιπροσώπων[1], η Ελλάδα συνεχίζει να αντιμετωπίζει οξύ πρόβλημα σχετικά με τις συνθήκες κράτησης και τον υπερπληθυσμό των κρατουμένων.
Μάλιστα, ο σχετικός στρατηγικός σχεδιασμός της ελληνικής κυβέρνησης κρίνεται ελλιπής ως προς τα χρονοδιαγράμματα και την αξιολόγηση του αντικτύπου των σχετικών μεταρρυθμίσεων, ενώ η αλλαγή υποδείγματος που συντελέστηκε τον Σεπτέμβριο του 2019 (αυστηροποίηση ποινών, αναστολή του συστήματος επιβολής εναλλακτικών ποινών, κ.λπ.) αναμένεται να επιδεινώσει περαιτέρω την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση στις ελληνικές φυλακές.
Επιπλέον, εκφράζεται ιδιαίτερη ανησυχία διότι, παρά τις επανειλημμένες σχετικές εκκλήσεις, δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή κανένα αποτελεσματικό μέτρο, και υπογραμμίζεται ότι είναι επειγόντως ανάγκη να πραγματοποιηθούν μεταρρυθμίσεις, δεδομένου ιδίως του ιδιαιτέρως υψηλού αριθμού προσφυγών κατά της Ελλάδας που εκκρεμούν ενώπιον του Ε.Δ.Δ.Α. σχετικά με τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης.
Ερωτάται η Επιτροπή:
Τι προτίθεται να πράξει προκειμένου να εξασφαλίσει στα εν λόγω ζητήματα την ευθυγράμμιση της ελληνικής κυβέρνησης προς τις στοιχειώδεις αξιώσεις του κράτους δικαίου ως θεμελίου του ενωσιακού κεκτημένου, δεδομένου ότι εν προκειμένω παραβιάζονται το άρθρο 2 ΣΕΕ, το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το άρθρο 4 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, το άρθρο 5 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και η σύσταση CM/Rec (2006) 2 του Συμβουλίου της Ευρώπης;
[1] CM/Del/Dec(2022)1428/H46-13, 8-9 Μαρτίου 2022
Απάντηση του κ. Reynders εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ εφαρμόζεται στα κράτη μέλη μόνον όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ, σύμφωνα με το άρθρο 51 παράγραφος 1.
Δεν υπάρχουν κανόνες της ΕΕ σχετικά με τις υλικές συνθήκες κράτησης. Τα θέματα αυτά εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, τα οποία έχουν συμφωνήσει να τηρούν τα ισχύοντα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η σύσταση Rec(2006)2 σχετικά με τους ευρωπαϊκούς σωφρονιστικούς κανόνες.
Στις περιπτώσεις αυτού του είδους, εναπόκειται στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών αρχών τους, να διασφαλίζουν τον σεβασμό και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην πράξη, σύμφωνα με την εθνική τους νομοθεσία και τις διεθνείς υποχρεώσεις που υπέχουν στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 7ης Οκτωβρίου 2021 οι υπουργοί Δικαιοσύνης επισήμαναν τον ιδιαίτερα ευαίσθητο χαρακτήρα του θέματος, το οποίο βρίσκεται στον πυρήνα των εθνικών συστημάτων ποινικής δικαιοσύνης. Τόνισαν τη σημασία του έργου του Συμβουλίου της Ευρώπης στον τομέα αυτό. Όσον αφορά περαιτέρω πρωτοβουλίες, σε γενικές γραμμές, οι υπουργοί υποστήριξαν τη διατύπωση συστάσεων ή κατευθυντήριων γραμμών, την ανταλλαγή ορθών πρακτικών και την πρόσθετη κατάρτιση δικαστικών με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης και την ενίσχυση της χρήσης εναλλακτικών μέτρων.
Ως αποτέλεσμα των συζητήσεων αυτών, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να προχωρήσει η σύγκλιση όσον αφορά την προσωρινή κράτηση και τις συνθήκες κράτησης μεταξύ των κρατών μελών στο πλαίσιο της βελτίωσης της διασυνοριακής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις.